محمد بی‌طرف، مدیر طرح‌وبرنامه شبکه مستند در گفت‌وگو با خبرنگار هفته‌نامه صداوسیما در توضیح گونه‌ها و قالب‌های مستندی که در این شبکه تولید می‌شود، گفت: دسته‌بندی مستندها در گونه‌های مختلف از نگاه کلاسیک به‌دلیل تنوع مستندها، بسیار متفاوت است؛ بنابراین، نمی‌توان دسته‌بندی واحدی از آن ارائه داد، چراکه ممکن است چند گونه و ژانر با یکدیگر ترکیب شوند. اما آنچه عموماً در شبکه مستند تولید می‌شود، با صرف توجه به گونه نیست و از منظر موضوع و محتوا نیز ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی می‌شود. براین‌اساس، بسته به مأموریت‌ها، مستندهای حیات‌‌وحش، طبیعت‌گردی و محیط‌زیست، مستندهای ایران‌گردی و گردشگری، مستندهای اجتماعی، تاریخی، فرهنگی، علمی-پژوهشی و مستندهای پرتره شخصیت‌های علمی فرهنگی در این شبکه تولید می‌شود.

بیش از 450 ساعت در قالب 90 عنوان مجموعه مستند در مراحل مختلف تولید

وی با اشاره به آمار مستندهای تولیدشده این شبکه در سال 1403 اظهار کرد: سال 1403 بیش از 450 ساعت مستند در قالب حدود 90 عنوان مجموعه مستند مصوب شده و در مراحل مختلف تولید قرار گرفته است. این آثار براساس اولویت‌های محتوایی و منطبق با دفترچه اقدام شبکه مستند و نیز رویدادها و اقتضائات روز کشور طراحی و تولید شده است. حیات‌وحش، محیط‌زیست، موضوعات فرهنگی-اجتماعی، جمعیت و فرزندآوری، زبان و ادبیات فارسی، هویت زن ایرانی، مستندهای تاریخی، مستندهای ورزشی، زندگی‌نامه (پرتره)، مستندداستانی، حجاب، روایت پیشرفت، مستندهای منطبق با شعار سال، ازجمله این مستندهاست که بخشی از آن‌ها در طول سال و دسته‌ای دیگر نیز به‌عنوان ویژه‌برنامه‌های نوروزی از شبکه مستند پخش شد.
توجه ویژه به تولید مستندهای کوتاه متنوع
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین رویکردهای شبکه در سال 1403 توجه ویژه به تولید مستندهای کوتاه بود که با تنوع بالایی در جدول پخش شبکه طراحی، تولید و آماده‌سازی شد و ازآن‌جمله باید به «خبرمستند»، «برش مستند»، «روایت روز» و «دوربین مستند» اشاره کرد.

نگاه ویژه شبکه مستند به موضوع فلسطین

مدیر طرح‌‎وبرنامه شبکه مستند یادآور شد: ده‌ها مستند با موضوع فلسطین و غزه در سال گذشته به‌مناسبت طوفان‌الاقصی و سایر رویدادهای مرتبط، به‌‌شکل تولیدی، تأمینی و آماده‌سازی در زمان‌های مختلف از شبکه مستند پخش شد و پاره‌ای اوقات، در اختیار سایر شبکه‌ها نیز قرار گرفت. در این رویداد سعی شد با انتخاب، آماده‌سازی و زبان‌گردانی برخی از مستندهای جدید، این موضوع به‌صورت دقیق و با تصویری متفاوت روانه آنتن شود. همچنین، باتوجه‌به زمان‌بر بودن تولید مجموعه‌های مستند، تلاش شد تا به این رویداد واکنش متفاوتی نشان داده شود.
وی افزود: تولید مستندهای کوتاه «فرانما» با موضوع فلسطین و غزه، تولید فصل جدید مجموعه مستند «در برابر تاریکی» با موضوع ورزشکارانی که حاضر به مبارزه با ورزشکاران رژیم صهیونیستی نشدند، مجموعه «دوران» با موضوع نقد غرب و صهیونیست، فصل جدید «مثبت نگاتیو» با موضوع سیر تاریخی تشکیل و تقویت جبهه مقاومت و مستندهای متنوع دیگر، ازجمله اقدامات شبکه مستند در سال 1403 بوده است.

پخش بیش از 1500 عنوان مستند جدید در سال 1403

بی‌طرف در ادامه، با اشاره به پرمخاطب‌ترین برنامه‌های شبکه مستند تصریح کرد: سرمایه شبکه مستند مخاطبان هوشمند، پیگیر و دقیق از گروه‌های سنی مختلف با سلایق متنوع است. در سال 1403 بیش از 1500 عنوان مستند جدید از شبکه پخش شد که مستندهای حیات‌وحش و محیط‌زیست برای مخاطبان جذابیت بیشتری داشت؛ چنانکه در آمارهایی که به‌تازگی منتشر شده، باکس مستند حیات‌وحش ساعت 23 از باکس‌های بسیار پرمخاطب کل برنامه‌های تلویزیون بوده است. همچنین، مستندهای ایرانی مانند «حیات‌وحش منوجان»، «عملیات پلنگ»، «حیات‌وحش شمال شرق»، «لحظه‌های وحشی ایران» و «مجموعه حیات‌وحش ایران» تصاویر نابی از حیات‌وحش ایران را نمایش می‌دهند.
وی افزود: ازدیگرسو، مستندهای فرهنگی-اجتماعی مانند مستند «نگاه من» با موضوع مرتبط با معلولان الهام‌بخش که به‌رغم معلولیت، کارهای بزرگی در ورزش یا سایر عرصه‌ها انجام داده‌اند، «اهل سفر» با موضوع ایران‌گردی، «هم‌رکاب» در حوزه گردشگری، «یخمور» در حوزه تاریخی، «خط سفید» در حوزه پیشرفت و مستندهای «شهر زنده»، «هنگ برادران»، «سرطان اجتماع»، «داستان‌های فوتبال» و «آصف نواندیش»، ازجمله تولیدات جذابی بوده‌اند که بازخوردهای مثبتی از آن‌ها را دریافت کردیم.

جزئیات برگزاری جشنواره اختصاصی مستند

مدیر طرح‌وبرنامه شبکه مستند با اشاره به جشنواره اختصاصی این شبکه توضیح داد: «جشنواره تلویزیونی مستند» به‌عنوان یکی از جشنواره‌های باسابقه و تخصصی سازمان صداوسیما در سال‌های اخیر مورداستقبال مخاطبان و مستندسازان قرار گرفته است. «هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند» باتکیه‌بر شعار عدالت‌محوری و فرصت عادلانه به همه مستندسازان کشور، فراخوانش را در بهار سال 1403 منتشر کرد. یکی از اولویت‌های این جشنواره، دادن فرصت ظهور و بروز به مستندسازان شهرستانی و شناخت استعدادهای نوظهور بود. علاوه‌بر این، مردمی‌بودن جشنواره و نمایش آثار از رسانه پرمخاطب تلویزیون آن را تبدیل به پرمخاطب‌ترین جشنواره کرده است که مردم در آن نقش دارند و می‌توانند با ارسال آرای خودشان، مستند برتر را انتخاب کنند.
وی ادامه داد: 70 مستند راه‌یافته به بخش داوری نهایی از ابتدای مهرماه ساعت 21 از شبکه مستند پخش شدند. مخاطبان می‌توانستند ازطریق سامانه‌های پیامکی، میزان رضایت خودشان را اعلام و بهترین مستند از نگاه مخاطبان را معرفی کنند که برای برخی از مستندها چندده‌هزار پیامک دریافت شد.
بی‌طرف تأکید کرد: در جشنواره اخیر 3450 اثر به دبیرخانه ارسال شد که بیش‌از ۶۵درصد آن مربوط به مستندسازان شهرستانی بود. جشنواره بخشی ویژه مربوط به غزه داشت که بسیار مورداستقبال مستندسازان قرار گرفت و از ۸۵ کشور دنیا بیش‌ از ۹۴۱ مستند در این بخش به جشنواره ارسال شد که واقعاً جای شگفتی داشت. آیین اختتامیه نیز در دی‌ماه و به‌میزبانی همدان برگزار شدو آثار برتر نیز معرفی شدند.