مطالب کتاب «شکل ‌شناسی و گونه ‌شناسی فیلم مستند» بخش مرکزی و عمده‌ای از مباحث مربوط به طرح نظریه‌ای درباب «شناخت شکل فیلم مستند» را دربر می‌گیرد. بخش اصلی این نظریه مفاهیمی چون شکل، ساختار، روش‌ها و مضامین مربوط به زیرگونه‌های فیلم مستند را شامل می‌شود.

كتاب شامل ۱۰ بخش است که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «چشم‌انداز نظری»، «مستند شناسی»، «گفتمان شكل و ساختار در سینمای مستند»، «شکل ‌شناسی و گونه‌ شناسی فیلم مستند»، «شیوه شناسی و بازنمایی واقعیت در سینمای مستند»، «سبک‌های كهن و نوین مستند»، «مستندهای دورگه»، «محتوا و پژوهش در سینمای مستند»، «مقدمه سازی برای فیلم مستند» و «انسان شناسی تصویری و سینمای مستند».

ضابطی جهرمی در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: «نظریه شناخت شکل به طور کلی به مطالعه، بررسی و معرفی گونه‌ها و زیرگونه‌های فیلم همچنین به ساختارهای فنی (بصری ــ تدوینی) و خصوصیات زیبایی شناسی آثار سینمایی می‌پردازد. این کار عمدتا از طریق ترکیب نتایج پژوهش‌های علمی و نظری چندگانه و مطالعات متنوع بین‌رشته‌ای انجام می‌شود.

اگرچه از اواخر دوره سینمای صامت (به ویژه در دهه ۱۹۲۰) تلاش گروهی از نظریه پردازان سینما متوجه وضع نظریه‌ای جامع و یکپارچه برای شناخت فیلم و توضیح چیستی آن از دیدگاه هنرشناسی بوده، لیکن هنوز نیز این هدف به طرز کاملا رضایت‌بخشی تحقق نیافته است، زیرا انجام این کار مستلزم مطالعات گسترده و ترکیب نتایج پژوهشی بسیاری از حوزه‌های سناخت است که تحولات سینما با آنها در زمانی نسبتا طولانی به طور بنیادی پیوند خورده است.»

«شیوه های بیان در سینما»، «سی سال سینما» و «پژوهش هایی در شناخت هنر ایران» از دیگر کتاب‌های منتشر شده این سینماگر و مدرس سینماست.